Karadeniz'de son 3000 yıldaki ani çevresel değişimler
Özet
Bu çalışmada Batı Karadeniz havzasından çoklu karotiyer (multi-corer) sistemi ile alınmış toplam iki karotta jeokimyasal analizler uygulanarak, son 3000 yılda önemli ani oluşmuş doğal ve antropojen kökenli çevresel değişimler saptanmış ve bu değişimler 210Pb yöntemi ve yayınlanmış 14C verileri ile tarihlendirilmiştir. İki ayrı istasyonun 600 m (BS98-09) ve 1319 m (BS98-15) su derinliğinden alınan bu karotlarda 210Pb radyoizotopu kullanılarak tayin edilen toplam kütle birikim hızı (MAR) sırasıyla 171.5 ve 71.3 g.m-2. y-1 dır. Sedimantasyon hızı ise BS98-09 karotunda 72 cm.ky-1 ve BS98-15 karotunda ise 24 cm.ky-1 olarak bulunmuştur. Son 125 yıl içerisinde BS98-15 istasyonundan alınan karotta toplam organik karbon ve karbonatın ortalama MAR değerleri 1.56 ve 24.26 g.m-2.y-1olarak bulunurken, BS98-09 istasyonundan alınan karotta ise toplam organik karbon ve karbonatın ortalama MAR değerleri 13.4 ve 48.1 g.m-2.y-1 olarak bulunmuştur. Sapropel biriminin en üst kısmında ise toplam organik karbon ve karbonatın ortalama MAR değerleri 3.43 ve 13.54 g.m-2.y-1 olarak hesaplanmıştır. Metal (örneğin, Ba, Cu, Pb, Zn) konsantrasyonlarında son 80 yıl içerisinde çok hızlı bir artış gözlenmektedir. Baryum zenginleşmesinin her iki karotun üst kısmında, normal doğal seviyesinden 5-5.5 kat daha fazla olduğu ve bunun da Karadeniz’de artan ötrüfikasyondan kaynaklandığı sanılmaktadır. BS98-15 karotunun üst kısmında Zn, Cu ve Pb’nun zenginleşmesi normal doğal seviyelerinden sırasıyla 5, 2 ve 9 kat daha fazladır. BS98-09 karotun üst kısmında ise aynı elementler sırasıyla 3.6, 2.4 ve 2 kat daha fazladır.
Anahtar Kelimeler: Karadeniz, kütle birikim hızı, organik karbon, karbonat, metaller.
Tam Metin: PDF