İTÜDERGİSİ/d, Cilt 8, Sayı 1 (2009)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Yüksek kavrama oranlı dişli mekanizmalarında uç girişiminin statik zorlanmalara etkileri

Ali İmre AYDENİZ, M.Sait YÜCENUR

Özet


Mekanizmalardan beklenen çalışma hızı ve güç/ağırlık oranı her geçen gün artmaktadır. Özellikle redüktör gibi kimi ekipmanlarda bu istek sadece malzeme ya da tribolojik gelişmelerle değil aynı zamanda güç iletim sistemine ait tasarımının geliştirilmesi ile mümkün olabilmektedir. Bu amaca ulaşmak için kullanılan yöntemlerden biri Yüksek Kavrama Oranına (YKO) sahip dişli çark mekanizmalarından faydalanmaktır. Burada amaç, yükün daha fazla diş tarafından paylaşımı sonucu mekanizmada aşırı bir ağırlık artışı olmaksızın iletilen gücün arttırılmasıdır. Dişli çark mekanizmalarında yüksek kavrama oranı, kavrama oranının 2'den büyük olması anlamına gelir. Bunun anlamı, mekanizmada her an için en az iki diş çiftinin temasta olmasıdır. Dişli çark mekanizmasının kendine özgü davranışını görebilmek için doğru olarak modellenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu makalede dişli çarkların analizi için kullanılan model, Yücenur tarafından geliştirilen ve uç girişiminin etkisini de içeren bir modeldir. Uç girişimi olayı; diş çiftinin dişlinin çalışma şartlarından kaynaklanan yük altında elastik şekil değişimi ya da dişlerde bulunan hatalar nedeniyle diş çiftinin temasının kavrama kıtasının öncesinde başlaması ve dışında da sürmesidir.  Modelde; dişlerde eğilme ve kayma deformasyonları, dişin gövdeye bağlandığı bölgelerdeki deformasyonlar ve temas bölgesi deformasyonları ayrı ayrı hesaplanmakta ve ilgili konum için dişin yaylanma sayısı bulunmaktadır. Uç temasının olduğu bölgelerde yaylanma sayısı için ayrıca hesap yapılmamakta, bu bölgeler için yaylanma sayısı değerleri iki uçtan lineer olarak ekstropole edilmektedir. Bu makalede uç girişiminin yüksek kavrama oranlı dişli çark mekanizmasında statik zorlanmalara olan etkisi incelenmiştir.

 

Anahtar Kelimeler:  Yüksek kavrama oranı, uç teması, dişli çark modeli.

 


Tam Metin: PDF