İTÜDERGİSİ/d, Cilt 8, Sayı 1 (2009)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Kısa vadeli yağış modellemesi için yapay sinir ağları yaklaşımı

Ahmet ÖZTOPAL, Zekai ŞEN

Özet


Yağış kaynaklı doğal afetlerin önlenebilmesi ile su kaynakları ve havza yönetimi için yağışların ölçümü, modellenmesi ve tahminleri çok önemlidir. Kurulu olan yağış ölçer ağlarının hem zaman hem de uzay değişkenliklerinin yüksek olması sebebiyle, küçük ölçeklerdeki şiddetli yağışların belirlenmesinde çeşitli zorluklar vardır. Mevcut hava tahminlerinin son yıllardaki güvenilir sonuçlarına rağmen, konvektif yağışların zaman ve alan yağış desenleri tam olarak yakalanamamaktadır. Bu sebeple uydulardan elde edilen bilgiler hava tahmin modellerine girdi olarak kullanılmaktadır. Yağış tür ve miktarının uzaktan algılama ile belirlenmesi meteoroloji alanındaki önemli konulardan biridir. Bu amaçla kullanılan cihazlar radar ve uydulardır. Bunlar arasında zaman ve uzay çözünürlüğü en yüksek olan uydu sistemleridir ve bu da onlara önemli bir avantaj sağlamaktadır. Konvektif yapılar için bulut tepe sıcaklığı yağış ile ilişkilendirilebilen anahtar bir parametredir. Buradaki yaklaşım, soğuk tepeli bulutların sıcak tepelilerden daha fazla yağış ürettiklerine dayanmaktadır. Buradan hareketle Arkin, GOES yağış indeksi, ayarlanmış GOES yağış indeksi, Griffith-Woodley, Negri-Adler-Woodley, konvektif-stratiform, güçlendirilmiş konvektif-stratiform, otomatik tahmin edici ve geliştirilmiş otomatik tahmin edici teknikleri gibi ekvator yörüngeli uydu verisini kullanan yöntemler geliştirilmiştir. Tüm bunlar yapılarında doğrusal amprik denklemler içermektedir ve bu denklemlerdeki katsayıların ülkemiz için belirlenmesi zorunluluğu vardır. Buradan hareketle, bu çalışmada 2000 yılı içerisindeki 5-7 Eylül dönemine ait bir konvektif yağışlı olay incelenerek, bir Yapay Sinir Ağı modeli kurulmuştur. Bu model Eylül ayı yağışını gayet iyi tahmin etmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Marmara, yağış, kısa vadeli tahmin, yapay sinir ağları, uzaktan algılama.

 

 


Tam Metin: PDF