İTÜDERGİSİ/d, Cilt 5, Sayı 5 (2006)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Atık kurşun asit akümülatörü pastasının NaOH ile çözümlendirilmesi

M. Şeref SÖNMEZ, M. Ercan AÇMA

Özet


Zehirli malzeme olarak sınıflandırılan kurşunu içeren birçok ürün, son yıllarda, kullanım alanını kaybetmektedir. Kurşunun en yaygın kullanım alanını kurşun asit akümülatörleri oluşturmaktadır. Kurşun asit akümülatörlerinin kullanım ve tüketim miktarları, çevreye karşı etkileriyle birlikte göz önüne alındığında, geri kazanımının gerekliliğini ve önemini yansıtmaktadır. Nitekim son yıllarda, Avrupa’da, %95’in üzerinde hurda kurşun asit akümülatörü geri kazanılmaktadır. Geri kazanımda temel aşamalar, sırasıyla; akümülatör asidinin boşaltılması, plastik kısımların ayrılması, metalik kısımların değerlendirilmesi ve akümülatör pastasının geri kazanılması süreçleridir. Hurda kurşun asit akümülatörlerinin geri kazanımında hidrometalurjik ve pirometalurjik yöntemler uygulanmaktadır. Bu yöntemler içerisinde, doğrudan ergitmeye dayanan yöntemlerin, gerek düşük metal kazanma verimi gerekse çevre açısından olumsuz etkileri nedeniyle yeni yöntemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Geri kazanım sürecinde, karmaşık kimyasal yapılı atık akümülatör pastasında bulunan, özellikle, zor çözünen PbO2 ve kükürt içerikli PbSO4 büyük sorun yaratmaktadır. Bu çalışmada, atık kurşun asit akümülatörlerinde bulunan akümülatör pastasının kimyasal ve fiziksel karakterizasyonu yapılmakta, ardından NaOH çözeltileriyle çözümlendirilmesi şartları incelenmektedir. NaOH ile çözümlendirmede en uygun işlem şartları; 400 dev.dak–1 karıştırma hızında, 1/10 katı/sıvı oranı için 0.7 M NaOH başlangıç çözeltisiyle, 15 dakikalık çözümlendirme süresinde ve ortam sıcaklığında sağlanmaktadır. X-ışını difraksiyonu analizi sonuçlarına göre, işlem sonrasında akümülatör pastasındaki PbSO4, kurşun oksi-hidroksit (Pb3O2(OH)2) bileşiğine dönüşmektedir. İşlem sonrasında atık pastada %68.8 oranında bulunan PbSO4, çözümlendirme sonrasında  %0.5 oranında analiz edilmektedir.

 

Anahtar Kelimeler: Geri kazanım, akümülatör pastası, kurşun akümülatörler, NaOH çözümlendirmesi.


Tam Metin: PDF