İTÜDERGİSİ/d, Cilt 7, Sayı 5 (2008)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Türkiye'de elektrik üretimi için enerji kaynaklarının etkinliğinin değerlendirilmesi

Tamer ÖZYİĞİT, M. Nahit SERARSLAN, E. Ertuğrul KARSAK

Özet


Birden çok girdi ve çıktıya sahip karar birimlerinin göreli performanslarının ölçülmesi için kullanılan klasik Veri Zarflama Analizi (VZA) modellerinde yalnızca kesin sayısal veriler kullanılabilir. Oysa gerçek hayattaki birçok uygulamada karar birimlerinin kullanıldığı girdiler ve ürettiği çıktılar belirsiz, aralıklar halinde veya sözel olarak ifade edilmiş olabilir. Enerji kaynak alternatiflerinin etkinlik analizindeki uzman görüşleri sözel olarak, maliyet girdisi de belirsiz olduğu için bulanık sayılarla ifade edilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de elektrik üretimi için kullanılabilecek enerji kaynak alternatiflerinin etkinliğinin ölçülmesi için Bulanık VZA (BVZA) kullanılmıştır. Makalede, Charnes vd. (1978) tarafından geliştirilen klasik VZA modelinin (CCR modeli) dual formunu temel alan yeni bir bulanık VZA formülasyonu (Dual Bulanık Veri Zarflama analizi–DBVZA) önerilmektedir. Bulanık model, α-kesmeleri yaklaşımı kullanılarak doğrusallaştırılmıştır. DBVZA modelinde, diğer bulanık VZA modellerinden farklı olarak, Karar Birimlerinin (KB) etkinliği ölçülürken, bulanık girdi ve çıktı değerlerinin α-kesmelerinin uç noktaları yerine, tüm α-kesmeleri performans ölçümünde kullanılmakta ve böylelikle aralığın içindeki verilerin de etkinlik analizinde dikkate alınması sağlanmaktadır. DBVZA’nın karar vericilere sağladığı bir diğer avantaj, tüm α seviyelerinde etkinlik sınırında yer alan, bir başka deyişle %100 etkin olan KB sayısının diğer bulanık VZA yöntemlerine göre düşük olmasıdır. Bu durum KB’lerin etkinliklerine göre sıralanmasını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca DBVZA ile yapılan uygulamalarda karar birimlerinin etkinliklerine göre sıralanabilmesi için herhangi bir bulanık sıralama yöntemine ihtiyaç duyulmamaktadır.

 

Anahtar Kelimeler: Veri zarflama analizi, bulanık matematik programlama, etkinlik analizi, enerji alternatifleri, elektrik üretimi.


Tam Metin: PDF