İTÜDERGİSİ/d, Cilt 8, Sayı 3 (2009)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Dairesel düşey kurbların kesin hesabı

Mehmet Zeki COŞKUN, Orhan BAYKAL

Özet


Geçki düşey geometrisinde, iki doğru parçasını birleştirmek için daire yayı veya 2. derece parabolü kullanılmaktadır. Uygulamada, dairesel düşey kurblara ilişkin kırmızı kot ve kilometre hesaplarında kolaylık amacı ile bazı kabuller yapılarak yaklaşık çözümler uygulanmaktadır. Bir ulaştırma yapısının uygulama projesi, yapının tüm niteliklerini kapsar. Bu niteliklerin en önemlilerinden biri olan “geçki düşey geometrisi”, ulaştırma yapısının gerçek (hatasız) düşey geometrisini temsil eder ve sayısal olarak kilometreler, kırmızı kotlar ve kırmızı çizgi eğimleri ile ifade edilir. Söz konusu sayısal büyüklükleri hata dereceleri bakımından üç ana gruba ayırmak mümkündür: Birinci gruptaki büyüklükler, hesap kolaylığı bakımından yuvarlak sayı seçilirler. İkinci gruptakilerin sayısal inceliği boy kesit çiziminin ölçeğine bağlıdır. İkinci gruptaki büyüklüklerin hataları küçüktür. Üçüncü gruptaki büyüklükler ise, bir hesap işlemi sonunda üretildiklerinden hataları diğer gruptakilerden daha büyüktür. Günümüzde demiryolları ve yüksek standartlı kara yolları için, hesapla bulunan kilometrelerin ve proje kotlarının varsayımlardan kaynaklanan hatalardan arındırılmış mm inceliğinde değerler kabul edilebilir hata sınırları içinde hesaplanmalıdır. Günümüzde bilgisayar teknolojisinin gelişmesi ile birlikte bu yaklaşık çözümlerin önemi kalmamıştır.  Ayrıca demiryolları ve yüksek standartlı kara yolları için, hesapla bulunan kilometre ve kırmızı kotların mm inceliğinde değerler olması gerekmektedir. Bu nedenle dairesel düşey kurbların çözümünde kesin çözümün kullanılması daha uygun olacaktır. Bu yazıda düşey kurbların (daire ve 2. derece parabol) kesin çözümlerine ilişkin formüller türetilmiş ve çözümü anlatılmıştır. Örnek olarak alınan bir geçkide düşey geometriye ait ana ve ara noktaların kilometrelerinin ve kırmızı kotlarının, yaklaşık ve kesin hesapları yapılarak aradaki farklar gösterilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Düşey kurb, geçki, daire, parabol, düşey geçki tasarımı.

 


Tam Metin: PDF