İTÜDERGİSİ/d, Cilt 8, Sayı 2 (2009)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Makaralı bükme işleminde ince sacların kenar dalgalanma kusurunun deneysel incelenmesi

Osman Eldar DÖNMEZ, Hikmet KOCABAŞ

Özet


Makaralı bükme işlemi arka arkaya yerleştirilmiş makara setlerinin hareket ettirilmesi ile sac malzemenin makaraların arasından geçerken kenarının bükülerek istenilen profilin elde edilmesi olarak tarif edilebilir. Çok çeşitli kesitler bu yöntemle imal edilmekte ve sanayi üretiminde makaralı bükme işleminin payı hızla artmaktadır. Yaklaşık yüzyıllık bir işlem olmasına rağmen, tezgah ve makara tasarımı, günümüz teknolojisinde halen deneysel olarak elde edilen bilgilere ve çalışanların pratik deneyimlerine bağlıdır. Yüksek maliyet ve harcamalardan ötürü sistematik olarak deneysel çalışmalar çok az yapılabilmektedir. Makaralı bükme tezgahı tasarımı istenilen profilin en az makara seti kullanılarak elde edilmesi hedefi ile yapılmaktadır. Makaralı bükme işleminde görülen kusurlar içinde kenar yüzeyde dalgalanma en sık görüleni olmakla birlikte, sac yüzeyinde/taban alanında cep oluşumu, dikey ve yatay yönde eğilme, burkulma ve burulma sayılabilir. Bu çalışmada ince sacların makaralı bükme işleminde kenar dalgalanma kusuru deneysel olarak incelenmiştir. Kenar dalgalanmasının davranışının daha iyi anlaşılması ve bu kusurun kontrol altında tutulması makara setleri ve tezgah tasarımının daha düşük maliyetle ve daha hızlı  yapılabilmesi açısından önem taşımaktadır. Deneysel çalışmada Taguçi yaklaşımı ile üç değişkenli ve iki düzeyli L8 tam eşleştirmeli deney yöntemi benimsenmiş ve elde edilen sonuçlar aynı yöntemle incelenmiştir. Sac malzemenin kenar yüksekliği değişimi en büyük etki olarak gözlenmiş, ayrıca yüzey kalitesine etkisi olan kenar yüksekliği ile malzeme cinsi ve makara  dizilişi ile malzeme cinsi arasında etkileşimler tespit edilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Makaralı bükme işlemi, makaralı bükme (roll form), ondülasyon, kenar yüzeylerde dalgalanma, Taguçi yöntemi.

 


Tam Metin: PDF