İTÜDERGİSİ/d, Cilt 9, Sayı 3 (2010)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

İstanbul ve çevresinin yüzey karakteristiklerinin yerel hava dolaşımına etkisi

Yasemin EZBER, Mehmet KARACA, Ömer Lütfi ŞEN

Özet


Bir bölgenin yerel hava akışını, kara-deniz meltemi, şehir ısı adası gibi farklı yüzeylerin termal özelliklerinin neden olduğu mezo-ölçek sirkulasyonlar etkilemektedir. Bu çalışmada, hem stratejik açıdan önemli olan hem de Türkiye’nin en kalabalık şehri olan İstanbul ve çevresi için yerel hava akışı incelenmiştir. Şehrin morfolojisinin ve şehirleşmenin yerel hava akışına yapmış olduğu katkıyı göreceli olarak incelemek için duyarlılık testleri, atmosferik-meteorolojik sayısal model yardımı ile gerçekleştirilmiştir. Dinamik modelleme, duyarlılık testlerinin gerçekleştirilmesi sırasında kullanılan yöntemdir. Bu çalışmada, üç boyutlu, hidrostatik olmayan mezo-ölçek model Operational Multi-scale Environment model with Grid Adaptivity (OMEGA) kullanılmıştır. İstanbul Boğazı’nın etkisi ve hafif yükseltilerden oluşan şehir topoğrafyasının meydana getireceği etki de bu çalışmada incelenmiştir. Duyarlılık testleri kurgulanırken, mümkün olabilecek en basit durumdan mevcut duruma kadar yapılan çeşitli değişikliklerle akış özellikleri incelenmiştir. Topoğrafyanın olmadığı ve tek bir arazi örtüsünün kullanıldığı bölge üzerindeki mevcut su yüzeylerinin etkisinin de izole edildiği test en basit durum olarak düşünülmüştür. Daha sonra İstanbul Boğazı ilave edilerek boğaz etkisi incelenmiştir. Büyük ölçek hava akışlarının etkisini anlamak için ise farklı jeostrofik rüzgâr yönü ile benzeşim yapılmıştır. Bu testlere topoğrafya ve mevcut arazi örtüsü de ilave edilerek simülasyonlar gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Boğaz’ın kanal etkisi yarattığı ve topoğrafyanın varolan akışı kuvvetlendirdiği gözlenmiştir. Boğaz boyunca yer alan yerleşimin ise deniz melteminin kıyıdan içeriye dogru ilerlemesini engellediği belirlenmiştir. Ayrıca sinoptik ölçekli rüzgârın yön değişiminin yerel akışı etkilediği de elde edilen önemli bir sonuçtur.  

 

Anahtar Kelimeler: Karadeniz meltemi, şehir ısı adası, dinamik modelleme.


Tam Metin: PDF