İTÜDERGİSİ/d, Cilt 8, Sayı 6 (2009)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Ova ve vadi kenarlarının zemin büyütmesine etkisi: Bir ve iki boyutlu davranış

M. Emre HAŞAL, Recep İYİSAN

Özet


Deprem sırasında oluşan yer hareketinin genliğinde, frekans içeriğinde ve süresinde incelenen bölgeye bağlı meydana gelen değişimlere “yerel etkiler” denir. Yerel etkiler; başlıca, yüzeydeki zemin tabakalarıyla daha altta yer alan anakaya arasındaki özgül direnç farklılığından kaynaklanmakla birlikte, ova/vadi gibi derin oluşumlar ile bunların kenarlarında yanal jeolojik süreksizlikler tarafından meydana getirilen etkileri de kapsar. Yanal süreksizliklere sahip bu tür ortamlarda zemin tabakalarının yatay yönde sınırlı genişliğe sahip olması, vadi kenarlarında dalga hareketi dönüşümlerine sebep olmakta ve kuvvetli yer hareketinin süresi uzayabilmektedir. Bu tip durumlarda, yüzeydeki hareketin genliği ova/vadi üzerinde elde edildiği bölgeye göre değişim gösterecek ve frekans muhtevası aynı bölgede bir boyutlu analizle hesaplanana göre farklılaşabilecektir. Bu çalışmada, iki boyutlu kayma dalgası hızı profili geniş açıklıklı eş zamanlı mikrotremor ağ ve tekil mikrotremor ölçümleriyle belirlenmiş olan Düzce Ovası modelinde, kenardaki anakaya eğiminin değişmesi halinde farklı frekans içeriğine sahip deprem hareketleri karşısında  yüzey hareketinin nasıl etkileneceği anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, modellerde farklı noktalar için bir (1D) ve iki boyutlu (2D) dinamik analizler yapılmış, ova kenarındaki zemin büyütmelerinin ve şiddet parametrelerinin geometriye bağlı değişimi incelenmiş, ova kenarındaki kısımlar için 2D/1D spektral ivme oranları (şiddet faktörleri) hesaplanmıştır. Farklı periyotlar için hesaplanan bu değerlerin istatistiksel açıdan değerlendirilmesiyle, farklı anakaya eğimine sahip modeller için ova kenarındaki anakaya mostrasından olan uzaklığa ve sismik anakaya derinliğine bağlı şiddet faktörü ilişkisi tanımlanmış ve bir boyutlu dinamik analizin yaklaşık geçerlilik sınırları belirlenmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: 1D ve 2D dinamik analiz, kenar etkisi, şiddet faktörü, yerel etkiler, zemin büyütmesi.


Tam Metin: PDF