İTÜDERGİSİ/d, Cilt 6, Sayı 1 (2007)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Toplu taşıma türü seçiminde simülasyon destekli analitik hiyerarşi yaklaşımı

Murat AKAD, Ergun GEDİZLİOĞLU

Özet


Ulaştırma yatırımları ve özellikle de kentiçi koridorlarda gerçekleştirilecek olan toplu taşıma yatırımlarında hangi ulaştırma türünün tercih edileceği son derece önemli bir karardır. Bu tercihte bir bölümü nicel bir bölümü ise nitel olan pek çok faktör etkili olur. Ölçüt olarak kabul edilen bu faktörlerin hepsinin birlikte değerlendirmede etkili olmasını sağlayacak yöntemlerden bir tanesi, bir çok ölçütlü karar verme yöntemi olan analitik hiyerarşi yöntemidir. Bu çalışmada bir kentiçi koridorda, hangi toplu taşıma sisteminin uygulanması gerektiğine ilişkin verilecek olan karar süreci için analitik hiyerarşi yöntemi uygulanmıştır. Öte yandan, toplu taşıma türünün seçimi, seçenek türlerin performanslarının koşullara göre nasıl değişeceği öngörülerek yapılmalıdır. Toplu taşıma sistemlerinde performans göstergelerinden önemli bir tanesi taşıtların yolculuk süreleridir. Taşıtların yolculuk süreleri bir dizi etmene göre değişmektedir. Değişen yolcu talebi, durak aralıkları, ödeme türü ve buna bağlı olarak ödeme süresi, taşıt hızı, yolcuların taşıtlara biniş ve iniş süresi gibi koşullara göre toplu taşıma sistemlerinin performanslarının nasıl değiştiğini görebilmek için bu çalışmada bir simülasyon modeli geliştirilmiştir. Bu simülasyon modeli ile elde edilen sonuçlar, toplu taşıma türleri arasında seçim yapılması amacıyla kullanılan analitik hiyerarşi yöntemine uyarlanmıştır. Analitik hiyerarşi yönteminde, toplu taşıma türü seçimi için göz önüne alınacak diğer ölçütler belirlenmiştir. Ölçütlerin kendi aralarında ve iki toplu taşıma türü seçeneği için ağırlıkları anket ve sayısal değerlerin karşılaştırılması ile saptanmıştır. Bu simülasyon destekli analitik hiyerarşi yöntemi, İstanbul kenti içerisindeki iki koridorda “otobüs yolu” ve “tramvay” seçenekleri için uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Toplu taşıma, simülasyon, çok ölçütlü karar verme, analitik hiyerarşi yöntemi.


Tam Metin: PDF