Jeodezik ölçüler ile deprem kaynak mekanizması ilişkisi için belirli varsayımlar altında fonksiyonel ilişkiler kurulabilir. Bu şekilde belirli bir fay geometrisi ve kayma değerleri kullanarak yüzeyde meydana gelen yer değiştirmeleri “direkt modelleme” ile hesaplamak olanaklıdır. Ancak jeodezik ölçüler ile yüzeyde hesaplanan yer değiştirmelere en iyi uyan fay geometrisi ve kayma değerlerinin bulunması için karmaşık analitik ilişkiler yanında gelişmiş optimizasyon yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Fay geometrisi ve kayma vektörünün yüzeyde gerçekleştirilen ölçüler yardımıyla bulunması “ters modelleme” olarak adlandırılmakta olup, söz konusu ilişkiyi sağlayan fonksiyon çok sayıda yerel minimuma sahiptir. Parametrelere ait başlangıç değerlerinin iyi bilinmediği durumlarda ters modelleme ile tümel minimum elde edilememektedir. Jeolojik yüzey gözlemleri ve jeofizik odak mekanizması çözümleri, fay geometrisi ve kayma vektörüne ilişkin belirli doğrulukta başlangıç değerleri sağlamakla birlikte özellikle yüzey kırıklarının gelişmediği ve sismik ağların sık olmadığı göreli olarak küçük depremlerde fay geometrisi ve kayma vektörüne ilişkin yeterli doğrulukta bilgi mevcut olmamaktadır. Bu çalışmada ters modelleme için uygun yöntem araştırması yapılmış, geliştirilen yazılım araçları yardımıyla en uygun olduğu değerlendirilen “benzetimli yaklaşım” yöntemi 17 Ağustos 1999 İzmit Depremi için test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar farklı gruplarca yapılan çözümlerle karşılaştırıldığında bulunan fay geometrisi ve kayma değerlerinin jeodezik ölçüler ile bulunan yüzey yer değiştirme değerlerine diğer mevcut çalışmalardan daha iyi uyum sağladığı görülmüştür. Jeodezik yüzey ölçüleri ile yapılan ters çözümlerde özellikle başlangıç değerlerinin iyi bilinmediği durumlarda kullanılan optimizasyon yönteminin daha fazla önem kazandığı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Fay mekanizması, yer değiştirme, optimizasyon, ters modelleme, jeodezik
ölçüler.