İTÜDERGİSİ/d, Cilt 7, Sayı 1 (2008)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Sazlıklı bölgelerde dalga hareketinden kaynaklanan yatay hız bileşeninin derinlik boyunca değişiminin incelenmesi

Alpaslan AYDINGAKKO, Sedat KABDAŞLI

Özet


Ekolojik açıdan büyük önem arz eden sazlıklı bölgeler (sulak alanlar) hassas bir dengeye sahiptir. Özellikle göç eden kuşlar için önemli bir uğrak ve dinlenme yeri olan bu bölgeler, aynı zamanda içerdikleri zengin besin olanaklarıyla kara ve su canlıları için de önemli bir yaşam alanıdır. Bu bölgelerin korunabilmesi ve sürdürülebilir kullanımı için, mevcut hidrodinamik yapının bilinmesi gereklidir. Sazlıklı bölgelerde gerçekleştirilecek sıcak su deşarjlarıyla ortama eklenen atık suyun davranışının belirlenerek, olumsuz etkilerinin en aza indirilebilmesi bir gerekliliktir. Bu çalışmanın amacı sazlıklı ortama verilen sıcak su deşarjının dalga etkisiyle değişen hız dağılımının tespit edilmeye çalışılmasıdır. Bu amaçla, dalga yüksekliği, başlangıç sıcaklık farkı, deşarj edilen debi ve sazlık olup olmaması bağımsız değişken olarak kabul edilmiş ve bu şartlarda 17 adet kontrollü deney gerçekleştirilmiştir. Ölçülen parametreler; sıcaklık, hız, dalga yüksekliği ve dalga periyodudur. Deneysel çalışma 22×1×0.5 m boyutlarında bir kanalda gerçekleştirilmiştir. Akım hızları Vectrino+ akustik doppler hızölçer ile 50 Hz sıklığında kaydedilmiş ve en düşük kayıt süresi 1 dakika olarak belirlenmiştir. Sıcaklıklar Pt100 tipi 19 adet termometre ile ölçülmüştür. Sonuç olarak hem sazlıklı hem de sazlıksız ortamlar için dalga yüksekliği-hız dağılımı bağıntıları istatistiksel bir yaklaşımla elde edilmiştir. İstatistiksel yaklaşımda çoklu regresyon analiz yöntemi kullanılmıştır. Söz konusu bağıntılar bağıl sıcaklık, boyutsuz hız ve bağıl derinlik parametrelerinin fonksiyonları olarak verilmiştir. Elde edilen fonksiyonların istatistiksel açıdan yeterli hassasiyette olduğu görülmüştür. Sazlıksız ortamdaki hız değerleri klasik yöntemlerle hesaplandıktan sonra elde edilen bu fonksiyonlarla karşılaştırılarak sazlıklı ortamdaki dağılım elde edilebilmektedir.

 

Anahtar Kelimeler: Sıcak su deşarjı, sazlıklı ortam, hız dağılımı.

 


Tam Metin: PDF