Hareketli etmen mimarisi istemci-sunucu çalışma modeline karşın dağıtık işlemeye farklı bir yaklaşım sunmaktadır. Kodun hareketliliğine dayanan hareketli etmen sistemlerinde, güvenlik düşünülmesi gereken önemli bir unsurdur; çünkü artık durağan bir yazılım parçası değil, kodunu ve verisini uzak düğümlere taşıyabilen yazılımlar, yani etmenler söz konusudur. Bu türden hareketli yazılımların hem kodunun hem de verisinin izlenme veya değiştirilmesi gibi yeni güvenlik risklerinin ortaya çıkması kaçınılmazdır. Birbirleri ile haberleşebilen etmenlerin mesajlaşmaları sırasında da aynı tehlikeler söz konusudur. Daha da önemlisi, güvenlik riskleri ile karşı karşıya olan sadece etmenler değildir, etmenleri üzerlerinde çalıştıran düğümler de aynı ölçüde risk altındadırlar. Bu yazıda, hareketli etmen sistemlerindeki mevcut güvenlik tehlikelerini ortadan kaldıracak yeni bir mimarinin tasarım ve gerçeklenme ayrıntıları incelenmiştir. Geliştirilen güvenli etmen sistemi, hem etmenlerin güvenlik gereksinimlerine yanıt vermek, hem de kolay kullanımlı ve esnek bir çalışma ortamı sunmak üzere tasarlanmış ve gerçeklenmiştir. Gelişmiş güvenlik özellikleri yanında sistem, değişen güvenlik ihtiyaçlarına kolay ve anında uyum sağlayabilmek için güvenlik politikalarını kullanmaktadır. Güvenlik politikaları, değişen güvenlik ihtiyaçlarına, hızlı ve etmenin yeniden programlanmasını gerektirmeden cevap verebilmeyi sağlar. Sistem ayrıca sadece etmenlerin değil, etmenlere çalışma ortamı sunan düğümlerin güvenliği için de gerekli mekanizmaları sunmaktadır. Geliştirilmiş olan hareketli etmen sistemi, güçlü bir mesajlaşma altyapısı sunmasının yanında, izlenilebilirlik, yönetilebilirlik ve süreklilik için de esnek arayüzler barındırmaktadır. Sistem katmanlı bir mimariye sahiptir ve geliştirilmeye açıktır.

Anahtar Kelimeler: Etmen, hareketli etmen sistemleri, hareketli etmen sistemlerinde güvenlik.