İTÜDERGİSİ/d, Cilt 7, Sayı 6 (2008)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Ticari turbofan uçak motorlarının uçuş ömürlerinin optimizasyonu

Levent DEMİREL, Süleyman TOLUN

Özet


Bir havayolu işletmesinde, turbofan uçak motorlarından sorumlu olan mühendisliğin birincil önceliği, motorların teknik olarak uçuşa elverişliliğini sağlayacak şekilde yönetilmesi ve bununla birlikte uçak motorlarının kullanım maliyetinin, güvenilirliğinin, emniyetinin ve operasyonel esneklik açısından motor performanslarının yeterli seviyelerde olmasının temin edilmesidir. Motorların uçak üzerinden sökülmesi ve motora gereken iyileştirme işlemlerinin yapılması gereken optimum bir zaman aralığı olduğu bilinmektedir. Optimum zaman aralığından önce gerçekleştirilen sökümlerde henüz kullanılabilir durumdaki parçaların vaktinden önce tamir edilmesi nedeniyle, kullanılabilecek parça ve motor ömrü ek bir maliyet olarak ortaya çıkacaktır. Optimum zaman aralığından sonra gerçekleştirilen sökümlerde, tamir edilmesi gereken parçaların sayılarının artması, tamirlerin zor ve maliyetli olması ek bir maliyet olarak ortaya çıkmaktadır. Söz konusu optimum uçuş ömrünün belirlenebilmesi amacıyla bir operatörün motorlarına ait veriler hem analitik hem de istatiksel olarak analiz edilmiştir. Gerçek problemin özelliklerini bozmayacak yaklaşımlarla, problem matematiksel olarak modellenmiştir. Bakım maliyeti, performans, güvenilirlik ve emniyet hedefleri bir arada düşünülmesi gerektiğinden, problem çoklu amaç fonksiyonlu bir optimizasyon problemi şeklinde çözülmüştür. Söz konusu çoklu amaç fonksiyonlu problem, bir havayolu mühendisliğinin öncelikleri göz önüne alınarak dayanıklılık fonksiyonu şekline dönüştürülmüş ve optimizasyon genetik algoritma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Optimizasyon sonunda elde edilen sonuçlara göre, ele alınan motor tipi için bir optimum uçuş ömrü, bir başka değişle, optimum söküm aralığı bulunmuşur.

 

Anahtar Kelimeler: Uçak motor bakımı, uçuş ömrü, optimizasyon.


Tam Metin: PDF