İTÜDERGİSİ/d, Cilt 10, Sayı 4 (2011)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Lefkoşa surlariçi zeminlerinin özellikleri

Cavit ATALAR, Braja M. DAS

Özet


Kıbrıs zeminlerinin büyük bir bölümünü şişen killer, alüvyonlar ve evaporitik kayaçlar oluşturur. Kuzey KıbrısTürk Cumhuriyeti hemen hemen tamamıyle killi formasyonlar ve alüvyonlar ile kaplıdır. Kıbrıs killeri Trodos ofiyolitinin ayrışması ve Kretase sonrası pelajik tortul olarak oluşmuşlardır. Kuzey Kıbrıs (Girne) zonundaki kireçtaşı ve dolomitler ile Güney Kıbrıs zonundaki tebeşirlerin killerin oluşumunda kaynak olması ve biojenik oluşum, killi formasyonların yüksek oranda montmorillonit (smektit) ve kalsium karbonat içermelerini sağlamıştır. Mesarya zonu ve Değirmenlik grubunda bulunan aşırı konsolide killi zeminlerin kurak yarı-kurak akdeniz iklimine bağlı olarak su içeriğinin artması ile şişmesi ve azalması ile büzülmesi sonucu yapılarda hasarlar oluşmaktadır.  Düşük taşıma kapasiteli alüvyonlar çok yaygın olarak Mesarya ovasında, Lefkoşa, GaziMağusa ile doğu ve batı kıyılarda gözlenir. Alüvyonlar üzerine inşa edilen tarihi yapılarda oturmalardan veya göçmelerden büyük hasarlara rastlanmaktadır. Son on yıl içerisinde yapılarda meydana gelen hasarları önlemek ve tarihi binaların restorasyonu için Kuzey ve Güney Lefkoşa’da geoteknik incelemeler yapılmıştır. UD, SPT ve karot sondaj örnekleri alınarak laboratuvarda elek analizleri, doğal su içeriği, birim ağırlık, özgül ağırlık, Atterberg limitleri ve kalsiyum karbonat (CaCO3) miktarlarının belirlenmesi için deneyler yapılmıştır. Elektron mikroskop (SEM), yarı kantitatif (XRD) ve yarı kantitatif (EDX) element analizleri de yapılmıştır. Elde edilen değerler ışığında Lefkoşa surlariçi zeminlerinin dolgu, alüvyon, Lefkoşa killeri, Mermertepe formasyonu ve Değirmenlik grubundan oluştuğu belirlenmiştir. Dolgu ve alüvyon zeminlerin 7.20 m ile 22.00 m arasında olduğu su seviyesinin 4.90 m ile 10.00 m arasında olduğu ve su seviyesinin Lefkoşa killeri üzerinde olduğundan şişme ve büzelme meydana gelmediği tesbit edilmiştir. Lefkoşa surlariçi zeminlerinin özellikleri sunulmaktadır.

 

Anahtar Kelimeler: Atterberg limitleri, montmorillonit, kalsiyum karbonat, Lefkoşa killeri.

Tam Metin: PDF