İklim değişiminin buğday verimine etkilerinin incelenmesi: Kırklareli örneği
Özet
Bitki-Toprak-Atmosfer arasındaki karmaşık süreç, bu süreci yöneten meteorolojik faktörlerin etkisi altında gerçekleşmektedir. Söz konusu etkinin olası sonuçlarının öngörülebilmesi, bitki gelişimi ve verimi açısından da önemlidir. Bu sebepten, tarım ve orman meteorolojisi alanındaki araştırmalar, son yıllarda özellikle iklim değişikliği üzerine yoğunlaşmaktadır. Dünyadaki uygulamaların izlenerek, karşılaşılan sorunların ve çözüm seçeneklerinin araştırılması, tarımın önem taşıdığı Türkiye için de gereklidir. Trakya, yüksek tarım potansiyeli ve sanayi bölgelerine yakınlığı nedeniyle fenoloji ile kuraklık bakımından araştırılması gerekli bir bölgedir. Bu çalışmada, buğdayın olası iklim değişiminden etkilenme durumu, Trakya Bölgesi’nde kışlık buğday tarımının yapıldığı illerden Kırklareli’nde açıklamalı bir bitki-iklim simulasyon modeli (CERES-Wheat) kullanılarak incelenmiştir. Model 1975-2005 arası ortalama gelişme dönemleri için buğday dane verimini %3.1’lik bağıl hata ile tahmin etmiştir. Bunun ardından model girdi altyapısı, sırasıyla hassasiyet analizleri ve iklim değişimi senaryoları için düzenlenerek simulasyon sonuçları analiz edilmiştir. Yağışın %40 azalması durumunda verim %38.4 düşmektedir. Buğday, sıcaklık artışlarına da olumsuz verim tepkileri vermektedir. Karbondioksit (CO2) konsantrasyonundaki artışların verimi artırıcı etkisi dikkat çekmektedir. CO2x2 uygulamasının verimi %10.5 artıracağı öngörülmüştür. Birden fazla meteorolojik parametrenin birlikte değiştiği simulasyonların verime etkisi de fazlalaşmaktadır. 2071-2100 arası dönemin senaryo sonuçları, ortalama buğday veriminin Kırklareli’nde %9 oranında artış göstereceğine işaret etmiştir. Bu artış, ekstrem sıcak gelişme dönemi (2099-2100) için ortadan kalkmaktadır. Ekstrem kurak gelişme döneminin (2085-2086) verim değeri ise 1975-2005 ortalamasının %65’ini karşılayabilmektedir. Buğday genelde CO2 artışlarına en olumlu verim tepkilerini vermiş, tersi durum ise yağış azalışı için belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: İklim değişimi, bitki-iklim modeli, hassasiyet analizi, kışlık buğday, Trakya.
Tam Metin: PDF