Tarihsel sismogramların yeniden değerlendirilmesi: 1912 depremleri örneği
Özet
Modern sismolojik yöntemlerle gerçekleştirilen deprem kayıtları son 40 yıllık dönemi kapsamaktadır, ancak aletsel sismolojik gözlemlerin başlangıcı 1880’lere dayanmaktadır. 1960’larda dünya standart sismograf ağının (WWSSN) kurulumuna kadar geçen süre içinde depremler ilksel mekanik sismograflar tarafından kaydedilmiştir. Bu deprem kayıtlarının modern metotlarla yeniden incelenmesi sismolojinin aletsel dönemini belirgin bir oranda genişletecektir. Bu çalışmada Ganos Fayı üzerinde meydana gelen 9 Ağustos (Ms = 7.4), 10 Ağustos (Ms = 6.2 ve 5.3) ve 13 Eylül 1912 (Ms = 6.9) ve çalışılmıştır. O tarihte 143 deprem istasyonun faal olduğu tespit edilmiş ve araştırmalar sonucunda bu depremlere ait 73 adet tarihsel sismogram elde edilmiştir. Sismogramlardan Bergen, Ebro ve Taranto istasyonlarına ait kayıtlar TESEO2 yazılımıyla sayısallaştırılmış, geometrik düzeltmeye tabii tutulmuş ve SAC (sismik analiz kodu) formatına dönüştürülmüştür. Toplamda 15 adet deprem kaydı, cihaz parametrelerine ihtiyaç duymayan Green Fonksiyonu hesabı yöntemiyle incelenmiştir. Taranto istasyonu kaydından elde edilen göreceli kaynak-zaman fonksiyonu 9 Ağustos depremi için 40 saniyelik bir kaynak süresi vermiştir ki bu süre 3 km/sn’lik ortalama kırılma hızıyla yaklaşık 120 km’lik bir kırık uzunluğu ifade eder. Bununla birlikte, düşey bileşen kaydı yapan Göttingen Toledo Ebro Pulkovo ve Hongo istasyonlarının P dalgası ilk varışları incelenmiş ve saha gözlemleriyle birleştirilerek 9 Ağustos 1912 şoku için bir fay mekanizması çözümü verilmiştir. Bu çalışmada tarihsel deprem kayıtları ve saha gözlemlerinin birleştirilmesi sonucunda 1912 depremleri için toplamda 150 km’lik bir fay kırığı hesaplanmıştır. Bu kırık boyu Marmara denizindeki sismik boşluğun boyutunun belirlenmesinde önemli bir sınır teşkil etmektedir. 9 Ağustos 1912 ve Kuzey Anadolu fayı üzerinde meydana gelen tarihsel depremlere ait tarihsel sismogramların yeniden incelenmesi bu depremler hakkında yeni parametreler sağlayacak ve deprem olgusunun anlaşılmasına yardımcı olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sismoloji, tarihsel sismogram, 1912 depremi, Ganos Fayı, Kuzey Anadolu Fayı.
Tam Metin: PDF