İTÜDERGİSİ/c, Cilt 6, Sayı 1 (2008)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

2-Hidroksietilamino propilen glikol fonksiyonlu polimerik reçine ile borun seçimli ekstraksiyonu

Mustafa GAZİ, Niyazi BIÇAK

Özet


Eser miktarda borik asit ve borat yapısında olan borun uzaklaştırılması, bu maddenin bitki bodurlaştırma etkisi nedeniyle özel bir öneme sahiptir. 1960'lı yıllarda ticari olarak üretilmeye başlanan Amberlite IRA-743 reçinesi sulu çözeltilerdeki bor konsantrasyonunu 1 ppm düzeylerine indirebilir. Ancak bu reçine rejenerasyon sırasında aktivitesini kaybettiğinden büyük çapta suyun arıtılmasında kullanılamaz. Batı Anadolumuzdaki bor kirliliği göz önüne alınırsa konu ülkemiz için özel bir öneme sahiptir. Bu bakımdan yeni ve çok daha etkin bor spesifik reçinelerin geliştirilmesi elzemdir. Bu çalışmada eser borun sudan arındırılması amacıyla 2-hidroksietilamino propilen glikol fonksiyonlu bor-spesifik reçine sentezlenerek bor adsorplama yeteneği incelendi. 2-hidroksietilamino propilen glikol (HEP) glisidolün molce fazla etanolaminle NMP çözücü ortamında reaksiyonuyla hazırlandı. Süspansiyon polimerizasyonu ile küresel formda (210-420µm) GMA (0.4 mol), MMA (0.5 mol), DVB (0.1 mol) terpolimeri ile HEP reaksiyona sokuldu. Ele geçen 2- hidroksietilamino propilen glikol fonksiyonlu (1.82 mmol.g-1) terpolimer daha önce rapor ettiğimiz iminodipropilen glikol fonksiyonlu reçineler kadar sulu çözeltiden eser miktardaki borun gideriminde etkili olmuştur. Reçinenin bor yükleme kapasitesi 1.6 mmol.g-1 bulunmuştur. Tamponsuz çözeltide reçinenin bor bağlanmasının hemen hemen 2. mertebeden bir kinetikle gerçekleştiği (hız sabiti: k=1.65 mol.l-1.s-1, düzeltme faktörü: 0.99129)  görülmüştür. Reçinenin 1gramı 100 ppm bor içeren 105ml borik asit çözeltisindeki boru 35 dakika içinde tamamen gidermektedir. Bor yüklenmiş polimer örnekleri HCl (4M) ile yıkanarak bordan arındırılırken NaOH (0.1 M) çözeltisiyle de rejenere edilebilir.

 

Anahtar Kelimeler: Bor-spesifik reçine, bor giderimi, Poli(glisidilmetakrilat).

 


Tam Metin: PDF