Âşıklar, içinde bulundukları toplumun dünya görüşünü, sanat zevkini, yaşam düzenini ve beraberinde de geleneklerini yansıtan, yaşatan ve gelecek nesillere aktarılmasında köprü görevi gören halk sanatçılarıdırlar. Bir yönüyle, halk edebiyatı - halk müziği ürünlerinin hem üreticisi hem taşıyıcısı hem de güncelleyicisi olan âşıklar, bu yönüyle de halk kültürü içerisinde önemli bir yer tutan ve kendine özgü kuralları olan âşıklık geleneğinin, asli temsilcileri olarak günümüze kadar ulaşmayı başarabilmişlerdir. Ancak, ülkemizde âşık sanatına dönük çalışmalara Tanzimat sonrasında ve yoğun olarak da 20. yy’ın ilk çeyreğini takip eden süreçte başlanabilmiş, kadın âşıklar üzerine yapılan çalışmalar ise, daha çok yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren ilgi çekici bir konu olarak algılanabilmiştir. Kısacası, haklarında yeterli çalışmaların yapılmadığı kadın âşıklar, büyük ölçüde bu dönemde ihmale uğramışlardır. İhmalin nedenleri irdelendiğinde, ortaya çıkan pek çok sorunun cevabı olarak, kadın âşıkların toplumsal rollerinin neden olduğu problemler karşımıza çıkmaktadır. Kadınların toplum içi yaşam biçimlerinden ve sorumluluklarından kaynaklanan bu problemler, onların sanat hayatını da çarpıcı şekilde etkilemiş, hatta adeta engellemiştir. Bu çerçevede, çalışmanın amacı, âşık sanatı (âşıklık geleneği) içerisinde yer alan günümüz kadın temsilcilerinin sanatçı kimliklerini, geleneği temsil biçimlerini irdelemek ve beraberinde bahsi geçen temsilcilerin ürettiklerinden örnekler vererek, bulundukları konumun durumunu, neden-sonuç ilişkilerini sorgulayarak değerlendirmektir. Müzikoloji-etnomüzikoloji araştırma teknikleri kullanılarak hazırlanan bu çalışmada, tarihsel veriler, alan çalışması verileri ve müzikal analiz yöntemleri kullanılmış; söz konusu veriler ve yöntemler ayrıca “toplumsal cinsiyet” teorisi bağlamında da değerlendirilmiştir.

Anahtar kelimeler: Kadın âşık, âşıklık geleneği (sanatı), toplumsal cinsiyet, sosyal konum-kimlik.