Müzik yapmak amacıyla kullanılan ve ses çıkaran nesneler şeklinde tarif edilebilen çalgılar toplumların gelenek ve kültürlerini temsil eden önemli öğelerdir. Bu temsili özellikleri aynı aileye mensup veya aynı özelliklere sahip çalgıların farklı kültür ve coğrafyalarda, farklı işlevlerle çalınmasına sebep olmuştur. Bu  bağlamda armudî biçimde ve tellere tırnak teması suretiyle çalınan yaylı çalgı, 10. yüzyılda Bizans’ta lyra dicta adıyla çalınmış, 13. yüzyılda rebec adıyla Avrupa’ya taşınmış, 15. yüzyılda lyra olarak Girit’e ve civar adalara gelmiş,  18. yüzyılda Osmanlı İstanbul’unda önce lyra, sonra kemençe olarak var olmuş, 19. yüzyılda gadulka olarak Bulgaristan’a ulaşmıştır. Anadolu’da ise Teke yöresinde çalınan yörük kemanesi göçebe kültürünün yerini yerleşik hayata bırakmasıyla kullanımdan kalksa da, Kastamonu’da tırnak kemane adıyla varlığını sürdürmektedir.  Rebec orta çağın sanat müziği çalgısı iken, dansa eşlik amacıyla çalınan lyra, gadulka, kemane ve kemençe çalgıları ilk olarak halk icrasında kendine yer edinmiştir. Kemençe kaba saz takımlarından sanat müziğine geçiş yapmış, gadulka ise halk müziği icrasıyla birlikte Bulgar senfonik halk müziği orkestralarında, dünya müziği gruplarında ve sokak çalgıcıları arasında çalınmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, bahsedilen çok yönlü işlevsellik doğrultusunda çalgıların kimliklerinin ve işlevlerinin oluşumunu incelemektir. Tarihsel araştırma, alan çalışması ve müzikal analiz yöntemlerinin kullanıldığı ve bu yöntemlerin sosyal kimlik teorisi bağlamında değerlendirildiği çalışmada, bireyin çevreyle karşılıklı etkileşimiyle kimlik kazanması ve ilişki kurduğu her bireyin gözünde farklı bir kimlikle var olması gibi, çalgıların çalındıkları bölgelerin müzikal kimlikleriyle aidiyet kazandıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kemençe, armudî biçim, sosyal kimlik, müzikal işlev.