Türk sinemasında film jeneriği önemsenmemiş gibi görünse de; Türk sinema sektörü, grafik tasarım, teknoloji ve toplum hakkında bilgiler barındıran, zengin bir mecradır. Bu makale, Türkiye’de sinemanın başlangıç yıllarından itibaren 1950’ye kadarki dönemde, sinema ve grafik tasarımın ara kesitinde bulunan film jeneriklerini ele almaktadır. Türkiye’de hareketli grafik tasarımının sinemasal anlatı çerçevesinde, jenerik özelinde toplumsal olaylar, görsel kültür, ekonomik ve teknolojik gelişmeler, sinema sektörü ile ilişkisi, geçirdiği evreler, grafik tasarım ve sinemanın örtüştüğü ve ayrıştığı noktalar incelenmiştir. Bu kapsamda jenerikler kendi içlerinde bir bütün ve filmle bağlantılı bir mecra olarak ele alınırlar. Ayrıca, jeneriğin sinema ve grafik tasarımı buluşturan bir mecra oluşunun altı çizilerek, sinema afişi gibi diğer bağlayıcı mecralar ile ilişkisi irdelenir. Söz konusu jeneriklerin üretim koşulları ve teknikleri, içerikleri, kompozisyon özellikleri, tasarımcıları ve bunlara bağlı olarak ortak ve farklı noktaları sinemanın ülkemizdeki jeneriklerine ulaşılabilen ilk örnekleri üzerinden incelemeye tabii tutulmuştur. Ele alınan dönem, Türkiye’de savaşlar, cumhuriyetin ilanı ve devrimler ile siyasi, ekonomik ve toplumsal olarak büyük değişimlerin yaşandığı, sinema ve grafik tasarım alanında ilklere imza atılan özel bir dönemdir. Jeneriğin, bir mecra olarak sinemada ne anlama geldiği, gelişim süreci ve genel özellikleri ile Türk sinemasında film jeneriklerine de değinilmiştir. Bu jeneriklerin tipografi, renk, doku, şekil, çerçeve gibi kompozisyonu ve grafik tasarım dilini oluşturan elemanları ile; hareket, kurgu gibi film dilini oluşturan elemanları, Panofsky’nin ikonografi çözümleme metodunun van Leeuwen, Kress ve Hadjinicolaou’nun görüşleriyle zenginleştirilmiş hali ile irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Film jenerikleri, Türk sineması, grafik tasarım, teknoloji.