Bir erken Cumhuriyet modernist mimarı: Seyfi Arkan
Özet
Bu makalede Erken Cumhuriyet döneminin modernist mimarı olan ve 1930-40 yılları arasındaki yapılarıyla döneme imzasını atmış olan Seyfi Arkan’ın bu aralıktaki yaşamı, eğitimi ve mimarlık anlayışı ele alınacaktır. Arkan’ın özel yaşamına ilişkin çeşitli dökümanlar ile 1931’den itibaren dö-neme ışık tutan Mimar / Arkitekt dergileri, diğer kaynaklar ve Arkan’ın yapıları incelenmiştir. Ar-kan’ın profesyonel kariyeri ve özel yaşamı oldukça trajiktir. Yabancı mimarların Türkiye’deki pro-jeler kapsamında çok gözde olduğu bir devirde Arkan’ın şansı, diğer Türk mimarlarının tersine devlet tarafından görevlendirilmesi olmuştur. Atatürk’ün ölümü sonrası resmi desteğin azalmasıyla yapı etkinliği de azalmaya başlamıştır. Yine de, modernist çizgisini ve yapı etkinliğini sıkıntılarla da olsa ödünsüz sürdürmüştür. Türkiye’de modern mimari Batı’daki gelişiminden daha farklı bir biçimde gelişmiştir. Batı’nın 1930’lar öncesi yaşadığı avangard dönemini Türkiye yaşamamıştır. Modern mimari, Batı’dakinin tersine Türkiye’ye bir devlet politikası olarak tepeden inme biçimde girmiştir. Bu bağlamda Türkiye’de her alanda ağırlığı hissedilen 1930-40’lı yıllar arası modern mimariye sadece Batı’nın geçirdiği evreler açısından bakmak Türk mimarisi için tek açıklayıcı ölçüt olamaz. Arkan’ın mimarlık anlayışı, bazı yapılarında uluslararası üslubun tasarım ilkeleri doğrultusunda geliştirildiyse de bazı yapılarının biçimlenişinde klasisist, yerel ve Deco estetik tavırlar görülür. Bu bağlamda Arkan mimarlığı uzlaşmacı ve yumuşatılmış bir modernizmdir. Batı modern mimarisi ile kıyaslanırsa, belki stereotipik gibi görünen Seyfi Arkan’ın projeleri Türk mimarisi özelinde stereotipik değildir.
Anahtar Kelimeler: Seyfi Arkan, modernizm,1930-40 yıllarında modern mimarlık.
Tam Metin: PDF