Bu çalışmada, Osmanlı’da merkezi yönetimin bulunduğu Tarihi Yarımada ve yakın çevresinde, idari teşkilatlanmanın geliştiği Tanzimat Dönemi’nde (1839-1876), nezaretler (bakanlıklar), meclisler ve Şeyhülislamlık ile diğer idari birimlerin görev yaptıkları binalar incelenmiştir. Bu dönemde yenilenen Bâbıâli binasının yanı sıra, Bâb-ı Seraskeri binaları ile Haliç’in karşı kıyısında, eski yerinde yapılan Bahriye Nezareti binası, nezaretler için inşa edilen yapılardır. Belediye hizmeti veren Şehremaneti ve güvenlikten sorumlu Zaptiye idareleri ile, çeşitli meclislerin toplandığı, bazı nezaretleri bünyesinde barındıran Ticarethane’nin birkaç bina değiştirdiği belirlenmiştir. Eğitim yapısı olarak inşa edilen I. Dârülfünûn ile II. Dârülfünûn binaları, sonradan çeşitli nezaretlerin kullanımına verilmiştir. Telgrafhane ve Hazine-i Evrak binaları, yeni  işlev içeren idari yapılardır. Bu dönemde, nezaretler ve idari kurumların haricinde, selamlık dairelerinde toplantıların yapıldığı, bazıları sonradan bakanlıkların yerleşimine açılan bürokrat konakları da idari merkezler konumundadır. Söz konusu yapılar, topografik özellikler, konum, plan, kütle biçimlenişi, mimari stil, dekorasyon, yapım teknikleri ve malzemeler yönünden incelenmiştir. Tanzimat Dönemi’nde inşaat faaliyeti açısından yoğun bir süreç yaşayan Tarihi Yarımada’nın yeni işlevli yapılar ve konaklar ile Batılı bir görünüm kazandığı gözlenmiştir. Şehremaneti ve Zaptiye idarelerinin, yazışmalarda Avrupa’da olduğu gibi yeni ve uygun bina isteklerine rağmen, mevcut eski konak ve binalara yerleştirildiği ve kurumsallaşmaya gereken önemin verilemediği tespit edilmiştir. Öte yandan, Tanzimat ideolojisini yansıtan sembol binalara yerleştirilen nezaretler ve Avrupai stil ve teknikte inşa edilen yapılar, modernite konusundaki kararlı yaklaşımı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tanzimat Dönemi, Tarihi Yarımada, mimarlık, idari yapılar, konaklar.