Kıbrıs’ın doğu kıyılarında konumlanmış olan Gazimağusa Limanı, doğal korunma niteliklerinden dolayı tarih boyunca adadaki en iyi demirleme imkânlarını sağlamıştır. Liman, bir iç liman ve bir dış limandan oluşmaktadır. Dış Liman 1,5 km uzunluğundadır ve doğal resiflerle çevrilmiştir. İç Liman ise, deniz surları boyunca, İç Kale ve Arsenal Kulesi arasında uzanan, karşısında bulunan üç ada dolayısıyla da çok güvenli ve korumalıdır. 13. yüzyılda, ‘Lüzinyan Krallığının’ adadaki yönetiminin başlamasının ardından, Gazimağusa ana limana dönüşmüştür. Gazimağusa’nın tercih edilme sebepleri, Kutsal Topraklardaki limanlara ve Küçük Ermenistan’a yakınlığı ve coğrafi üstünlükleridir. Limanın savunması için 1232 yılında kullanılmış olan bir kuleden söz eden F. Amadi, kentteki ve limandaki bir yapıyla ilgili en erken tarihli bilgileri vermiştir. Gazimağusa Limanı’nın ihtiyaçları olan tersane ve bir kale 1300 yılından önce buradaki yerini almıştır. 1308 yılında, İç Kale ve ‘Torion del Arsenale’ arasındaki deniz surları ve Deniz Kapısı’nın inşaatının devam ettiği bilinmektedir. Kısa bir süre sonra kale karşıdaki doğal resiflerle bir zincirle birleştirilmiş, daha sonraları resiflerin üzerine bir kule inşa edilmiştir. 14. yüzyıl sonuna kadar limanın çoğunlukla savunmaya yönelik olan fiziksel öğelerinin büyük bir kısmı tamamlanmıştır. Savunma ve limanın işletilmesi için gerekli fiziksel öğelerden sonra, kara tarafındaki kentsel mekânlar ve yapılar yerlerini almışlardır. Bu çalışmanın amacı, Gazimağusa Limanı’nın, tersane, tersane kapısı, Deniz kapısı/kapıları, kale/iç kale, kuleler/gözetleme kulelerinden oluşan fiziksel öğelerinin, 1250 yılından 1950 yılına kadar süren 700 yıl boyunca sürekliliğini ve değişimini ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler: Akdeniz kenti, Gazimağusa, liman, kentsel dönüşüm.