Şehirsel saçaklanma sürdürülebilir gelişme karşısındaki en önemli sorunlardan biri olarak kabul edilmektedir. Saçaklanma, şehrin yayılarak tarım alanlarını ve çevreyi işgal etmesi, doğal açık alanların sağladığı pek çok yararları ortadan kaldırması, ulaşım maliyetlerini arttırması ve kent merkezlerinin köhneleşmesine neden olması gibi bir dizi problemlere neden olması açısından eleştirilmektedir. Serbest piyasa koşullarında bireyler ve girişimciler kararlarını, karlarını maksimum, zararlarını ise minimum yapacak şekilde vermektedirler. Bu durum ise çoğunlukla çeperlerdeki kırsal alanların, şehrin yeni gelişme alanlarına çevrilmesine neden olmaktadır. Çünkü çeperlerdeki boş arazilerin varlığı ve arazi değerlerinin düşük olması, bu bölgelerde konut alanı üretmeyi daha kolay, daha az riskli ve böylece karlı duruma getirmektedir. Bu nedenle şehirsel büyümenin, zaman içerisindeki eğilimlerinin tespit edilmesi, sürdürülebilirlik açısından değerlendirilerek problemlerinin belirlenmesi ve bu problemlerin çözümünün sistematik olarak ele alınması, geleceğe dönük şehirsel büyüme politikaları ve stratejilerinin belirlenmesi açısından oldukça önem taşımaktadır. Bu nedenle bu çalışmada, İstanbul’da yakın gelecekte daha sürdürülebilir gelişme koşullarının oluşturulması için şehirsel büyümenin, belirli mekânsal gelişme stratejileriyle değerlendirilmesine duyulan ihtiyaç ortaya konmuştur. Bu çalışma, İstanbul’daki konut alanlarının mekânsal büyüme karakteristiğini mekânsal analiz yöntemleri ile çözümlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, faktör analiziye bir saçaklanma indeksi geliştirilmiştir. Daha sonra saçaklanma indeksi kullanılarak İstanbul’un bugün gelinen noktadaki kentsel alanın mekânsal karakteristiği şehirsel saçaklanma ve kompakt gelişme açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda, İstanbul’un şehirsel büyüme karakteristiğinin şehirsel saçaklanma özelliği gösterdiği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: Mekânsal büyüme, kompakt gelişme, şehirsel saçaklanma, saçaklanma indeksi, İstanbul.