Türkiye'de il ve bölgelerin rekabet gücü analizi
Özet
Bölgesel rekabet gücünün artan önemi, kentsel ve bölgesel düzeyde rekabet gücünün tanımlanmasını gerekli duruma getirmiştir. Bu çalışmanın temel amacı Türkiye’deki bölgelerin birbirleriyle rekabet güçleri baz alınarak karşılaştırılmalarını sağlayacak bir bölgesel rekabet gücü endeksi oluşturulmasıdır. Giriş bölümünde bölgesel rekabet gücünün tanımı ve bölgesel rekabet gücünün geliştirilmesine yönelik olarak bir literatür özeti sunulmuştur. İkinci bölümde mevcut rekabet gücü endeksleri içerdikleri değişkenler ve değerlendirme yöntemleri dikkate alınarak incelenmiştir. Bu örneklerden yola çıkılarak Türkiye için geliştirilecek endekste hangi değişkenlerin kullanılacağı belirlenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde alt endeksler oluşturulmuş ve bu endekslerin bir araya getirilmesiyle bölgesel rekabet gücü endeksi elde edilmiştir. Bu aşamada temel bileşen analizi (principle component analysis / PCA) kullanılmıştır. Elde edilen alt endeksler yenilikçi ekonomi-çevre, nitelikli işgücü, sanayi, ekonomik aktiflik ve turizm-ticaret olarak adlandırılmıştır. Endeks skorlarına göre hiyerarşik kümeleme analizi yapılmış ve bölgesel rekabet gücüne göre oluşan kümeler belirlenmiştir. Analiz sonucunda rekabet gücü en yüksek il İstanbul olarak belirlenmiştir. Tüm iller toplam beş grupta kümelenmiş ve sonuçlar Arc-GIS programı yardımıyla mekânsal olarak da ifade edilmiştir. Dördüncü bölümde Düzey II bölgeleri için yapılan sınıflama yer almaktadır. Düzey II bölgeleri lider rekabetçi, rekabetçi, gelişme odaklı, gelişmeye dirençli ve gerilen bölgeler olmak üzere beş rekabet düzeyi oluşturmuştur. Değerlendirmeler ve öneriler ise son bölümde sunulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Bölgesel rekabet gücü, bölgesel rekabet gücü endeksi, Türkiye, Düzey II Bölgeleri, temel bileşen analizi, hiyerarşik kümeleme analizi.
Tam Metin: PDF