Isıtmaya gereksinim duyulmayan dönemlerde (ESD) güneşin istenmeyen ısıl etkilerinden korunmak üzere gölgeleme araçları kullanılmaktadır. Dış hava sıcaklığının iç hava sıcaklığından az olduğu saatlerde, açıklıklardan rüzgâr basıncı ile içeri giren hava akımlarının etkisi ile yüzeyden ısı taşınımıyla soğutma sağlamak mümkündür. Bu etki dış hava sıcaklığının iç hava sıcaklığından yüksek olduğu saatlerde tersine dönmektedir. Güneşin açılarına göre farklı tipte tasarlanan gölgeleme araçlarının hem doğal havalandırma hem de güneş korunumuna bağlı bileşik etkinliğinin değerlendirilmesi ile optimum gölgeleme aracı tasarlamak mümkün olacaktır. Gölgeleme araçlarının gün içerisinde farklı zaman aralıklarında etkinliğinin değerlendirilmesinde; farklı tipte gölgeleme aracı takılı durumda, ortamın yüzeylerden taşınım yolu ile kazanım, havalandırma yolu ile hissedilen kazanım, pencerelerden kazanım bileşenlerinin ve mekânda oluşan toplam soğutma yüklerinin gün içerisinde belirli zaman aralıklarındaki ortalamaları karşılaştırılmıştır. Soğutma yükü hesapları ısı dengesi hesap yöntemini kullanan Energyplus programında yürütülmüştür. Ortamın yüzeylerden taşınım yolu ile kazanımlarının hesaplanmasında gölgeleme araçları ile değişen iç hava hareketi hızlarının etkisini ortaya koyan ortalama taşınım katsayıları rüzgâr tünelinde gölgeleme araçsız ve 4 farklı tipte gölgeleme aracı takılı durum için bina modeli içinde gerçekleştirilen hız ölçüm bulguları ile hesaplanmıştır. Güneş yolu ile iç opak yüzeylerin ısı kazanımları da bu bileşen içinde göz önüne alınmıştır. Ortamın havalandırma yolu ile hissedilen kazanımlarının hesaplanmasında gereken hacimsel debi miktarları gölgeleme araçları takılı durumda model ön ve arka yüzeyinde ölçülen basınçlar, hızlar, boşaltım katsayıları ve gölgeleme araç tiplerine göre değişim gösteren açıklık alanları ile bulunmuştur. Pencereden kazanımlarda dış yüzeyde oluşan gölgeli ve gölgesiz alanlar göz önüne alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Gölgeleme araçları, doğal havalandırma, soğutma yükü.