İTÜDERGİSİ/c, Cilt 8, Sayı 1 (2010)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Yeni kuaterner azaftalosiyaninlerin sentez ve çözelti çalışmaları

Rabia Zeynep USLU KOBAK, Ahmet GÜL

Özet


Tetrapirazinoporfirazinin yaygın olarak kullanılan diğer isimlendirilmesi ‘azaftalosiyanin’dir. Bu çalışmada, periferalde heteroatom olarak S-sübstitüe simetrik metalli ve metalsiz azaftalosiyaninler ve suda çözünür katyonik türevleri sentezlenmiştir. Metalli AzaPc’ler ftalosiyaninler gibi sentezlenen ligandtan doğrudan uygun metal tuzları mevcudiyetinde siklomerizasyonla ya da porfirazinler gibi metalsiz türeve metal girmesiyle kolaylıkla hazırlanabilir. Metalsiz AzaPc’ler dilityum veya magnezyum AzaPc’den zayıf veya kuvvetli asit kullanılarak elde edilebilir. Başlangıç maddesi olarak 5,6-dikloropirazin-2,3-dikarbonitril 1 seçilmiştir ve diaminomaleodinitrilden (DAMN) iki adım reaksiyon ile kolaylıkla hazırlanmıştır. Elde edilen 5,6-dikloropirazin-2,3-dikarbonitril 1, pirazin-2,3-dikarbonitril kısmı ve klorür atomlarının güçlü elektron çekme özelliğinden dolayı 5 ve 6 pozisyonundan nükleofillerle kolay sübstitüsyona uğrar. Hedeflenen ligandı sentezlemek için, 1 bileşiği 2-dimetilaminoetantiyol hidroklorür ile oda sıcaklığında muamele edilmiştir. Azaftalosiyanin 3, magnezyum propanolat varlığında yüksek verimde sentezlenen 2 bileşiğinin tipik siklotetramerizasyon reaksiyonu ile hazırlanmıştır. Metalsiz AzaPc 4, magnezyum AzaPc 3’ün trifloroasetik asit ile muamelesiyle hazırlanmıştır. Çinko AzaPc 5’in sentezi, metalsiz AzaPc 4’ün, çinko (II) asetat ile reaksiyonundan elde edilirken, kobalt AzaPc 6 ftalosiyaninlerdeki olduğu gibi 5,6-bis(2-dimetilaminoetilsülfanil)-2,3-disiyanopirazin 2 bileşiğinin direkt kobalt (II) asetat ile reaksiyonundan sentezlenmiştir. Bu azaftalosiyaninler suda çözünür kuaternize ürünlere metil iyodür ile reaksiyon sonucu dönüştürülmüştür. Agregasyon olayı, belirli bir pH aralığında dimetilamino sübstitüe magnezyum azaftalosiyanin için incelenmiştir. Elde edilen bu bileşikler FT-IR, 1H NMR, kütle ve UV-Vis spektral değerleriyle karakterize edilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Azaftalosiyanin, agregasyon, pirazin.

Tam Metin: PDF