Müzikal üretimi etkileyen çalgılar, çeşitli öğelerden oluşan toplu bir kültürel kimlik olarak algılanmayı sağladığından, kültürel kimliğin simgesi olarak görülmektedir. Çalgılar bir kültürel kimliği yansıtmakta, temsil etmekte ve “gizli olmayan simge ve semboller” ile diğer kültürel kimliklerden ayrılmasını sağlamaktadır; böylece “toplumsal farklılaşma” işlevini yerine getirmektedir. Diğer taraftan toplumsal değerleri zaman ve mekan içerisinde taşıyarak ve aktararak kültürel kimliğin oluşturulmasını, aidiyetin meydana gelmesini ve sürdürülmesini sağlayan etkenlerden biri olarak işlev görmektedirler. Kültürel kimliği oluşturan öğeler zaman ve mekana bağlı olarak kendi içlerindeki hiyerarşilerini değiştirerek, farklı algılamalar oluşmasına neden olabilmektedir. Boşnakların tarih içerisinde çeşitli nedenlerle biriktirmiş oldukları kültürel kimlik öğeleri ve bunların kendi aralarındaki hiyerarşileri Türkiye’ye yerleşildiğinde farklılaşmış, buna bağlı olarak simgesel çalgılar da değişmiştir. Yerleşilen bölgede yaşayanların hemen hemen hepsi Boşnakların göç ettikleri yerde daha çok ön plana çıkarılan Osmanlılık, Müslümanlık, Türklük ve Doğululuk öğelerini taşımaktadır. “Ötekilerden” farklı olmayı ve bir kültürel kimliğe aidiyeti sağlayacak öğelerin artık Yugoslavlık, Slav dili, göçmenlik ve Batılılık olduğu söylenebilir. Bu öğeleri simgeleyen ise akordeon, akordeonun icra edebileceği oyunlar ve müzik repertuarıdır. Bu çalgı ile diğer kültürlerden ayrılabilmektedirler. Boşnak kültürel kimlik öğelerinin birçoğunu aynı anda görmeye izin veren diğer çalgı ise epik eserlere eşlik eden gusladır. Epik şiirlerin müzik eşliğinde söylenmesi, sözlü bir tarih aktarımı olarak kullanılmaktadır. Türkiye’deki Boşnaklar arasında icrası gitgide azalsa da kültürel kimliklerinin bir simgesi olarak evlerinin duvarlarında veya salonun bir köşesinde yerini almaya devam etmektedir. Böylece aidiyetin oluşturulması mümkün olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kültürel kimlik, Boşnak, akordeon, gusla.