Bosna-Hersek’in başkenti Saraybosna 15. yüzyıla gelene kadar küçük bir kasabayken Osmanlı döneminden sonra şehir görüntüsü almış ve ardından da bölgenin önemli şehirlerinden birisi olmuştur. Günümüzde hâlâ bölgede Osmanlı döneminden kalan mezar taşları bulunmaktadır. 2007 yılında Saraybosna’da yapılan katalog çalışmasında 15. yüzyıldan 21. yüzyıla kadar tarihlenen 193 mezar taşı tespit edilmiştir. Bölgede kullanılan Osmanlı dönemi mezar taşı modellerinin ilk örnekleri İstanbul ya da Üsküp şehirlerinden 15. yüzyılda gelmiş olmalıdır. İlk gelen mezar taşı modellerinin bazılarının üzerlerinde herhangi bir kitabê bulunmadığı da Kovaçi mezarlığındaki 15. yüzyıla ait olduğu düşünülen kitabêsiz mezar taşlarına bakılarak ileri sürülebilir.16. yüzyıla ait olan ve sayıca çok az bulunan kitabêlerde “kad entekale el-merhûm…” biçiminde başlayan Arapça kalıplar yerini Osmanlı Türkçesi ile yazılmış kitabelere bırakır. Mezar taşlarının üzerindeki kitabêlerde sıklıkla “Hüve’l-Hayyü’l-Bâkî” ve “Ah mine’l-mevt” kalıplarının kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bölgedeki Osmanlı dönemi Müslüman mezar taşları hiçbir zaman imparatorluk merkezindeki kadar biçimsel çeşitlilik göstermez, ama biçimleri göz önüne alındığı zaman özgün oldukları söylenebilir. Kadın mezar taşları üçgen alınlıklı, az bezemeli ve gösterişten uzak modellerdir, fakat birkaç istisnai durum da söz konusudur. Erkek mezar taşlarında ise çeşitlilik başlıklardan kaynaklanmaktadır. Çalışmanın sonunda Saraybosna’daki mezar taşlarının hem Osmanlı hem Ortaçağ Bosnasının kültürel etkileri altında yapıldığı ortaya çıkmış ve bu mezar taşları Müslüman Boşnakların sembolü haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Mezar Taşları, Bosna-Hersek, Saraybosna mezar taşları.