Kentsel doku zaman içinde değişen koşullara göre değişen dinamik bir yapıya sahiptir. Her yerleşmenin bu değişim süreciyle oluşan kendine özgü morfolojisi ve doku karakteri olması, dokunun biçimsel özelliklerinden bağımsız olan birtakım ilkelerin sistemin işleyiş ve düzeninde etkili olduğunu göstermektedir. Değişim sürecinde doku karakterine yabancı müdahaleler dokunun kendine özgü karakterini bozar. Bu tür, geleneksel yöntemlerle ölçülmesi zor olan doku karakterinin ve dokuya müdahale etkilerinin incelenmesi, mekânsal organizasyonun işleyişini anlamaya katkıda bulunurken, biçim yerine dokunun mekânsal organizasyonunu değerlendirme yaklaşımı ile farklı dokulara sahip yerleşmelerin karşılaştırılmasına da olanak tanımaktadır. Dokunun zaman içindeki dinamik yapısını ve mekânsal ilişki özelliklerini analiz etmek için kaos teorisi ve fraktal geometriden yararlanmak mümkündür. Kaos teorisi dokunun zaman içindeki sürekliliği ve başlangıç koşullarının dokunun evrimi üzerindeki etkisini değerlendirmeye yardımcı olurken fraktal geometri ise dokunun mekânsal organizasyon açısından değerlendirilmesine yardımcı olmaktadır. Beyazıt Meydanı ve çevresini kapsayan 1km²’lik alan üzerinde yapılan fraktal analiz sonuçları bunu desteklemektedir. Dokunun gelişimi incelendiğinde zaman içindeki değişim sürecinde devamlılık gösteren özelliklerin olduğu görülmektedir. Dokuda belirgin değişim olan dönemlerde fraktal boyutun da önemli ölçüde farklılaşması, doku özellikleri ile fraktal boyut arasındaki ilişkiyi yansıtmaktadır. Diğer yandan, İstanbul’da seçilmiş olan örneklem alanının fraktal boyut değerlerinin dünyadaki diğer örneklerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu durum birçok farklı kültürün etkisi ve zengin doğal çevrenin etkisi ile evrimleşen dokunun daha yüksek bir karmaşıklık düzeyine sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Fraktal geometri, mekânsal dönüşüm, kentsel doku, Beyazıt meydanı.